ABD’DE BİR MUSEVİ GELENEĞİ

Museviler 13 yaşına giren erkek çocuklarını dini bir tören ile yetişkinliğe geçiriyorlar. Bar (oğul) Mitzvah adlı bu tören Ortodoks Museviler’de sadece erkek çocukları için yapılıyorken; ABD’de bir takım Musevi aile aynı töreni kızları için de yapıyor. Bu törenlere Bat Mitzvah deniyor.

Bar Mitzvah ve Bar Mitzvah törenleri için çocuklar yıllar öncesinden özellikle de bir yıl öncesinden hazırlanıyor. Hafta sonlarında Yahudi okuluna gidiyorlar. Tevrat okumayı ve İbranice ilahi söylemeyi öğreniyorlar.

Her çocuk için ayrı bir tören düzenleniyor. (Yani öyle toplu sünnet merasimine pek benzemiyor.) Sabah sinagog (havra) da yaklaşık 3 saat süren bir dini tören yapıyorlar. İki ana bölümden oluşan töreni baştan sona kadar haham yönetiyor. Başlangıçta ilahiler söylüyorlar ve Tevrat okuyorlar. Tahta bir dolapta bağlı olarak sakladıkları, rulo şeklinde, yaklaşık bir metre boyundaki bir Tevrat birkaç erkek çocuğun düğümü çözmesi ile dolaptan çıkarılıyor. Bir masa üzerine bırakılıyor. Haham tarafından üzerine örtü seriliyor. Örtü çocuğun ailesinden bir büyük tarafından açılıyor ve aile üyeleri sıra ile Tevrat’ın başına gelip tören için özel olarak omuzlarına attıkları şalları Tevrat’a değdirip şalı öpüyorlar. Sonra adına tören yapılan çocuk aynı şeyi yapıyor. İki saat boyunca ilahiler okunuyor; Tevrat’tan bölümler okunuyor. Hem çocuk hem de çocuğun ailesi yüksek sesle Tevrat’tan kısa bölümler okuyorlar.

Törenin ikinci kısmında çocuğun anne babası konuşma yapıyor. Ardından çocuk kendi duygularını anlatıyor.

Tören  boyunca Tevrat çocuk tarafından misafirler arasında dolandırılıyor ve Yahudiler şalları ile dokunarak ya da girişte onlara dağıtılan Tevratları bu büyük Tevrat’a dokundurarak saygılarını gösteriyorlar. Bazen misafirlerden ilahilere eşlik etmeleri isteniyor.

Daha sonra Tevrat yine özel bir ritüel ile içinden çıkarıldığı dolaba  yerleştiriliyor ve bağlanıyor.

Tören misafirlere üzüm suyu  (alkolsüz) ve ekmek ikramı ile bitiyor. Bu tören yalnızca Yahudilerin kutsal günü olan Cumartesi günü yapılıyor. Yahudiler öğleğe kadar oruç tuttukları için misafirler ev sahibinin orucunu açmasını bekliyorlar. Öğlen üzüm suyu ve ekmekle oruç açılıyor ve misafirlere öğle yemeği ikram ediliyor.

Kızlar için olan törenleri kadın hahamlar yönetiyor. Bazı törenler kilisede yapılıyor. Burada ailenin seçimi önemli.

Benim katıldığım tören iki kuzen için aynı anda yapıldı ki bu şehirde ilk kez ikiz olmayan iki kişiye aynı anda yapılmış. Kızlar teyze kızları ve aralarında iki günlük fark olduğu için aileler birlikte tören yapmayı tercih etmiş. Tören bir kilisede gerçekleştirildi. İki Yahudi anne iki Hıristiyan eş ile evli. Dolayısı ile belki bu yer seçiminde etkili olmuştur. Babalar konuşma sırasında Hıristiyan olduklarını; çocuklarını kiliseye de götürdüklerini vurgulasalar da tören boyunca eşlerine ve kızlarına sonsuz desteklerini gösterdiler. Kızlarının her iki dini bilerek büyümesinden gurur duyduklarını anlattılar. Kızlar, annelerine kendilerine Musevilik dinini öğrettikleri ve onlara kültürlerini geçirdikleri için onur duyduklarını söylediler ve destekleri için herkese ayrı teşekkür ettiler. Anneler artık kızlarının Musevi topluluğunun bir üyesi oldukları için duydukları mutluluğu paylaştılar. İnaçlarına göre Musevilik anneden çocuğa geçiyor. Bu yüzden törenlerde annelerin önemli bir rolü var.

Törenlere çocukların arkadaşları da davet ediliyor. Her inançtan çocuklar tören sırasında genellikle bir arada oturuyorlar.  Tören boyunca Musevi misafirler başlarına ev sahibi ailenin hazırlattığı kepleri takıyorlar.

Akşam ayrıca yemek ve müzikli doğum günü kutlaması yapılıyor.

Bu tören baştan sona aileler için oldukça maliyetli.  Aileler bunun için binlerce dolar harcıyorlar. Pek çok aile üyesi uçakla binlerce kilometre uzaktan tören için geliyor.

Sonuçta ABD’de kendi kültürlerini korumak ve çocuklarına aktarmak için maddi manevi her fedakarlığı yapan bu insanlar; başka dinden ve inançtan insanlarla eşit koşullarda bir arada yaşanabilineceğini gösteriyorlar.