FERGUSON VE ABD’DE AFRİKALI AMERİKALILAR

9 Ağustos’ta 2014’te ABD’nin Missouri eyaletindeki Ferguson şehrinde

bir beyaz polis zenci bir çocuğu öldürdü ve bu eyalette büyük çaplı gösterilere sebep oldu. Göstericilerle polis arasında çatışmalar çıktı.

Bu ölüm ABD’de her yıl yaklaşık olarak polis tarafından öldürülen 100 zenciden biriyken, ABD’de polis rahatlıkla ateş açarken ve beyazlar da bundan nasibini alırken ne oldu da Missouri’deki zenciler ayaklandı?

Öncelikle Afrikalı Amerikalılar konusu beyazlar arasında özellkle liberal beyazlar arasında çok konuşulan bir konu değil. Irkçılık konusu oldukça hassas ve kimse bunun riskini almıyor. Amerikalı beyazlar ile siyahlar arasında gözle görülür derecede kültür farkı var. Aynı toplumda yaşayan iki ayrı grup gibiler. Tabii ki beyaz Amerikalı kültüre uyum sağlayan siyahlar hariç.  Bu tür kişilere ev zencisi (ırkçıların kullandığı bir tabir) deniyor. Kölelik dönemlerinde evlerde hizmet ettikleri için beyazların kültürüne adapte olmuş ve eğitim imkanına daha erken ulaşmış bir grup bu.

Eğitim fırsatı elde edebilen ikinci grup kiliselere devam eden ve dini metinleri okumak için okuma-yazma öğrenen grup. Bunların üçüncü, hatta dördüncü kuşak torunları  kendi toplulukları içinde genel olarak rahip veya öğretmen olarak görev yapıyorlar. Eğitim olanağı sağladığı ve göreceli olarak daha iyi yaşama imkanı verdiği için kiliselerine minnettarlar.

Ayrıca, zenciler şehirlerde dış mekanlar diyebileceğimiz mekanlarda ve bir arada yaşıyorlar. Bu da baskın beyaz kültüre entegre olmalarını engelliyor. Şarkılarındaki Musa’nın kölelikten kurtuluşuna atıflar halen en belirgin motif. Kullandıkları İngilizce standart İngilizce değil adeta değişik bir şive. Afrikan Yoruba dilinin bu şivedeki etkileri gramere kadar inmiş durumda.

Son olarak Afrikalı Amerikalıların sosyo ekonomik seviyeleri genel olarak düşük, üniversiteye devam oranları oldukça az. Azınlıklar özellikle Latin ve siyah öğrenciler için Toplum programları uygulanıyor ancak yine de bu programı tamamlayanların üniversiteye girmek için elinde her imkanı olan diğer gençlerle yarışmaları zor. Aralarından çok azı üniversitelere gidebiliyor. Halen okuma yazma bilmeyen Afrikalı Amerikalılar var. Çoğunun internete ulaşacak imkanı, hatta bilgisayarı yok.

Oscar ödülü alan film 12 Yıllık Esaret (12 Years a Slave), Afrikalı Amerikalıların toplumda yakın dönemde uğradığı baskıyı bir kez daha gündeme sessizce getirmiş oldu. Şimdi Missouri’de zenciler bu filmin ve yılların bastırılmışlığının tepkisini veriyorlar.

Şunu da belirtmek gerekir ki 1961 yılında yine zencilerin yoğun olarak yaşadıkları Mississipi'de başlayan sivil harekete özellikle Yahudi gençler arasında kendilerini Özgürlük Savaşçıları olarak adlandıran Afrikalı Amerikalıları desteklemek için yola çıkan Özgürlük Yolcuları (Freedom Rider) adlı gruptan zenciler için hayatını kaybeden beyaz Amerikalılar da olmuş.

Herşeye rağmen son olarak şunu belirtmekte yarar var bugün ABD’de yaşayan zenci profilleri oldukça farklı. Bir kısmı 17 ile 19. yüzyıllarda bu kıtaya getirilmişken öte yanda Afrika’nın değişik ülkelerinden halen gelmekte olan zenciler geniş bir yelpaze oluşturuyor. Bu gruplar arasında yaşadıkları topluma entegre olma çabası gösterenler veya kendi kültürlerini koruyarak var olmak isyetenler ile egemen kültürün onları kendi kültürlerine oldukları gibi kabul etmemelerinden kaynaklanan bir kültür gerilimi daha uzun yıllar yaşanacağa benziyor.